Boša Tanjević – zadužio je Bosnu i još (najmanje) tri države

Skener 13. feb 202110:00 6 komentara
Bogdan Tanjević
Print screen

Pre 74 godine, 13. februara 1947. u Pljevljima je na ovaj svet došao Bogdan Tanjević, jedan od najvećih košarkaških trenera nekadašnje Jugoslavije. Popularni Boša će najviše biti upamćen po tome što je bio prvi stručnjak koji je doveo jedan klub (Bosnu) iz tadašnje Titove države do titule evropskog šampiona, a sa sarajevskim Studentima je za sedam godina prešao put od Druge lige SFRJ do vrha Starog kontinenta, koji je osvojen 5. aprila 1979. u Grenoblu nakon pobede (96:93) u finalu nad italijanskim Emersonom.

Bio je to prvi klub, nakon moskovskog CSKA, koji se na evropski Olimp popeo bez pomoći stranih (američkih) igrača, što još više daje na značaju ovom podvigu Tanjevića i njegovih igrača. Sa “Mirzinim jatom” uzeo je i dve titule prvaka Jugoslavije (1978. i 1980. godine), kao i jedan trofej nacionalnog kupa (1978.), da bi trenersku karijeru u našoj tadašnjoj državi okončao kratkotrajnim selektorskim angažmanom. Plave je vodio na samo jednom velikom takmičenju, Prvenstvu Evrope održanom 1981. godine u Čehoslovačkoj sa koga su se tada aktuelni olimpijski šampioni iz Moskve vratili sa srebrnim medaljama.

Povezane vesti

Svoj trenerski kvalitet je nastavio da potvrđuje i u inostranstvu gde je najviše vremena radio na Apeninskom poluostrvu. Sa klupe je u sezoni 1995/1996. dirigovao igračima milanske Olimpije u njihovom pohodu do italijanske duple krune, a tri godine kasnije je kao selektor Azura bio možda i najzaslužniji za neočekivani trijumf selekcije sa “čizme” na Prvenstvu Evrope.

Vratio se na kratko u “malu Jugoslaviju” (SRJ) da pomogne podgoričkoj Budućnosti da u sezoni 2000/2001 osvoji titulu i kup ove, sada takođe “upokojene” države. Naredne 2001/2002 je, vodeći ekipu Asvela, upisao svoje ime među trenere koji su uzeli prvenstva u Francuskoj, da bi poslednje velike uspehe u karijeri ostvario u Turskoj kao šef stručnog štaba Fenerbahčea i selektor državnog tima. Radeći u klubu iz Istanbula kolekciju trofeja je dopunio sa dve titule (2008. i 2010.), Kupom (2010.) i Superkupom Turske (2007.) ali mu je verovatno još više “prirastao srcu” senzacionalni uspeh koji je sa reprezentacijom Turske ostvario na Mundobasketu odražnom 2010. u ovoj zemlji.

Boša je tada, iako pod hemioterapijom kojoj je bio podvrgnut zbog zločudnog kacera, uspeo da selekciju domaćina odvede do finala sa Amerikancima u kome je poražena od kvalitenijeg rivala.

Bio je to najveći uspeh u istoriji turske rerezentativne košarke ali i poslednje veliko ostvarenje Bodana Tanjevića, koji je dugačku trenersku karijeru okončao kao selektor njegove rodne Crne Gore. Đetiće je 2017. godine predvodio na Prvenstvu Evrope gde su takmičenje okončali u osmini finala.

Košarku je, kako je isticao, doživljavao kao “ravnotežu između igre i pravila” u koju je kao trener uneo “određene šeme koje funkcionišu” i “malo ličnog iskustva”. Za njega je, međutim, ključna reč kojom je definisao više od 40 godina dugu trenersku karijeru, bila “intenzitet”. U svom poslu je važio za autoritataivnog perfekcionistu žestokog temperamenta, spremnog da u trenucima nezadovoljstva svašta kaže igračima. Ipak, zbog toga nije imao većih problema sa učenicima koji su mu verovali i trudili se da ispune njegove zahteve. I pored neosporne strogosti, Tanjević se trudio da ne sputava talente. Čak i kad bi preterali, puštao bi ih da se “razvijaju u slobodi, a ne pod stegama” ali je istovremeno izuzetno poštovao i one druge, ne toliko nadarene igrače, koji su manjak talenta nadoknađivali radom i zalaganjem na treninzima i utakmicama. Nastojao je, prema vlastitom priznanju, da napravi neophodni balans između zvezda i ostalih igrača u timu, pa tako “nikad nije vikao na slabije, a štedeo glavne”.

Stručnjak koji je primljen u Kuću slavnih FIBA, te dobio “Zlatnu palmu” Italijanskog olimpijskog komiteta, kao i Državnu nagradu BiH, tvrdi da je ekipa italijanske Kaserte najbolji tim koji je vodio tokom trenerske karijere. Ipak, svojim najvećim uspehom smatra podvig ostvaren sa Bosnom koju je za sedam godina od nepoznatog drugoligaškog tima doveo do titule šampiona Evrope.

„Moj najdraži klub i najdraži deo života je vezan za Bosnu. To je najlepši deo, ne samo moga trenerskog života, već su to najbolje godine moga života, ljubav, deca koja rastu. Svake godine je bio neki korak napred u razvoju. Jako smo se voleli, a najvažnije od svega je koliko se voliš sa nekim. Sve je izgledalo fantastično, daleko su bili problemi koje danas imamo i ovo približavanje kraju”.

Iako već dugo živi u Trstu, za Tanjevića je Sarajevo i dalje “njegov grad”. Ovaj nepopravljivi jugonostalgičar koji se, kako ističe, i “razboleo zbog raspada Jugoslavije”, ne skriva da ga boli stanje u kome se već duže vremena nalazi košarkaški prvak Starog kontinenta iz 1979. godine. Kao što i u razgovorima s tugom konstatuje da je u gradu na Miljacki sve više njegovih “dobrih jarana” koji su, “zbog svega što nas je zadesilo otišli sa ovoga sveta”. On, jednostavno, ne može da prekine neraskidivu vezu sa “šeherom” u koji se doselio kao četvorogodišnjak kada mu je otac, oficir JNA, dobio prekomandu u glavni grad tadašnje centralne jugoslovenske republike.

KSS

Košarku je okrio kao desetogodišnjak u legendarnom sarajevskom FIS (Fiskulturnom domu) posmatrajući sina svoje učiteljice Uglješu Uzelca (kasnijeg gradoačelnika Sarajeva u vreme ZOI 1984. godine) kako ubacuje loptu kroz obruče. Sa drugovoma iz osnovne škole, među kojima je bio i budući pevač Indeksa Davorin Popović, Bogdan je napravio košarkašku ekipu, da bi kao trinaestogodišnjak počeo da ozbiljno trenira ovaj sport u Željezničaru. Vrlo rano je postao prvotimac Plavih sa kojima se rastao 1965. godine kada je otišao u Beograd da na Filozofskom fakultetu studira svetsku književnost.

I pored obaveza na fakultetu, pronašao je vremena da nastavi košarkašku karijeru u dresu tada najboljeg tima u zemlji, OKK Beograda, čija je prva zvezda bio Radivoje Korać. Tanjević je obožavao Žućka, ali se nije slagao sa njegovom tvdnjom da se “vežbama i upornošću ne može nadomestiti nedostatak talenta”. Student iz Sarajeva je tokom šest sezona provedenih u beogradskom klubu odigrao 127 prvenstvenih susreta i ubacio 683 poena. Sakupio je i devet nastupa u reprezentaciji SFRJ ali nije uspeo da izbori mestu u državnom timu na velikim takmičenjima (evropskim i svetskim šampionatima, kao i olimpijskim turnirima). Tada je shvatio da, za raliku od supruge Jasne koja je predvodila ekipu beogradskog Voždovca i nosila dres sa šest buktinja, nikada neće izrasti u vrhunskog košarkaša, pa je odlučio da se oproba u trenerskom poslu.

Šansu je dobio 1971. godine kada su mu čelnici drugoligaša Bosne ponudili da se u ovom sarajevskom timu bude istovremeno igrač i trener. Studenti, kako su zvali košarkaški klub, člana sarajevskog univerzitetskog sportskog društva, su imali tada u svojim redovima nekoliko talentovanih momaka (Varajića, Đogića, Krvavca) ali su se suočavali sa problemima stalne besparice i večitog statusa “perspektivnog drugoligaša”. Tanjević je uspeo da u sezoni 1971/1972 položi trenerski “diplomaski ispit” i, nakon nadmetanja sa gradskim rivalom Željezničarom, uvede Bosnu u elitni razred jugoslovenske košarke. Pošto su Bosna i Željo prvenstvenu trku okončali bodovno poravnati, presudila je majstorica u kojoj je ključni čovek pobedničkog tima bio efikasni Piroćanac Svetislav Pešić.

“Da nismo te 1972. godine pobedili Željezničara u majstorici i izborili plasman u Prvu ligu, pitanje je da li bi ikada bila stvorena šampionska Bosna. Mi smo u gradu koji je imao Sarajevo i Željezničar bili mali klub, bez popularnosti i neophodne finansijske podrške državno-društvenih struktura. Stvari su se počele menjati tek kad smo sa dobrim rezultatima skrenuli pažnju na nas”, pričao je o značaju ove prelomnne utakmice mnogo godina kasnije Tanjević.

Boša je nakon ovog uspeha okončao igračku karijeru i posvetio se isključivo poslu trenera novog prvoligaša. Uspeo je da dobije još jednu “veliku bitku” i u redove Studenata dovede talentovanog beka tuzlanske Slobode Mirzu Delibašića. Kinđeta je tada želeo da angažuje i Partizan, kako bi ga upario sa Draganom Kićanovićem, a činilo se da je beogradski klub bliže ostvarenju cilja pošto je crno-bele sa klupe vodio dotadašnji selektor Ranko Žeravica. Ipak, “trener početnik” je privoleo Mirzu da prihvati ponudu iz grada na Miljacki, pa je Bosna dobila igrača koji će postati najvažniji šaraf njenog šampionskog tima. Među Studente je uskoro stigao i 210 centimetara visoki Nevesinjac Ratko Radovanović. Nakon “stručne obrade ovog sirovog materijala”, koji je obavio Tanjević, Rašo će izrasti u sjajnog centra i člana udarnog trija ekipe iz glavnog grada BiH.

Bosna je pod vođstvom svog mladog trenera rasla iz godine u godinu, da bi se završnici sezone 1976/1977 našla na domak osvajanja prve titule šampiona Jugoslavije. Sarajevski klub je, posle pobede nad Partizanom u Beogradu, imao četiri boda više od drugoplasuranje Jugoplastike koju je u narednom kolu čekao u derbiju u Skenderiji. Umesto očekivane pobede kojom bi overili titulu, Studenti su nadigrani od splitskog tima, posle čega je usledio i poraz u zadarskim Jazinama. Na kraju je pitanje novog prvaka rešila majstorica Bosne i Jugoplastike u Beogradu, u kojoj je precizni šut Damira Šolmana u poslednjoj sekundi meča doneo veliku radost košarkašima sa splitskih Gripa.

Bio je to težak udarac za Bošu i njegove igrače. Oni su, međutim, izvukli pouke iz ovog neuspeha i naredne sezone se, pobedivši Radnički u poslednjem kolu prvenstva, konačno popeli na šampionski tron. Šampion je zapravo odlučen u prethodnom pretposlednjem kolu u kome su Studenti u Hali sportova u Novom Beogradu 24. marta 1978. savladali glavnog konkurenta za titulu, Partizan sa 109:102. Tri dana ranije isti rivali su u Banjaluci odmerili snage u finalnom susretu Kupa Radivoja Koraća, a crno–beli su te večeri u Boriku, nakon odigranih produžetaka, bili uspešniji od sarajevskog tima (117:110). Bio je to prvi od pet Tanjevićevih poraza u finalnim susretima ovog međunarodnog takmičenja, koji je nosio ime njegovog tragično preminulog saigrača iz OKK Beograda (kasnije je gubio finala kao trener Kazerte, Stefanela, te dva puta Olimpije iz Milana).

Bosnu kao debitanta u najelitnijem evropskom klupskom takmičenju niko nije svrstavao među favorite za osvajanje Kupa šampiona u sezoni 1978/1979. Studenti su u ligaškom nadmetanju šest najboljih timova Starog kontinenta dobili svih pet susreta u Skenderiji, dok su im pobede na gostovanjima Huventudu i Olimpijakosu omogućile da osvoje drugo mesto u grupi i tako obezbede nastup u finalnom duelu u Grenoblu. Malo ko im je davao šanse da mogu da preskoče poslednju prepreku, višestrukog prvaka kontinenta italijanski Emerson (raniji i kasniji Injis), koga su u odlučujućem meču za trofej predvodili centar Dino Menegin i košgeter Bob Mors. Ipak, Žarko Varajić je tog 5. aprila 1979. godine odigrao utakmicu života, ubacivši 45 poena u koš favorita iz Varezea, dok se Mirza Delibašić zaustavio na brojci od 30 datih koševa. Na semaforu je na kraju stajao rezulat 96:93 za tim autsajdera iz grada na Miljacki, pa je nekadašnji “klinac” iz sarajevskog FIS u 33. godini života postao trener zvanično najboljeg košarkaškog kluba Evrope.

“To je bio dug put, veliki marš kao u Kini. Mi smo to kao u jednom dahu uradili. Nakon domaće titule uzete 1978. godine prvi put smo se pojavili u Kupu šampiona i osvojili to takmičenje. Bila je to ekipa izrasla “u njedrima” Sarajeva i tadašnje Jugoslavije. Osim Svetislava Pešića, svi ostali igrači koji su nastupili u Grenoblu došli su iz iz Druge lige SFRJ do Kupa evropskih šampiona”, prisećao se ovog podviga Tanjević.

Pošto je osvojeno sve što se osvojiti moglo, bližilo se vreme Bogdanovog rastanka sa Studentima. Pre odlaska je u sezoni 1979/1980 sa Bosnom uzeo drugu titulu prvaka Jugoslavije, dok je u Kupu šampiona braniocu trofeja zamalo izmakao još jedan nastup u finalu. Čelnici KSJ su rešili da on preuzme posao selektora reprezentacije tada aktuelnih olimpijskih šampiona i pokuša nastaviti kontinuitet uspeha Plavih na velikim takmičenjima. Tanjević je odlučio da na Prvenstvo Evrope, koje se od 26. maja do 5. juna 1981. igralo u Čehoslovačkoj, ne povede nekoliko igrača iz moskovskog “zlatnog tima” (izostavio je Slavnića, te centre Jerkova i Žižića). Jugosloveni su na ovom turniru dva puta (u grupnoj fazi takmičenja i kanije u finalu) poklekli pred selekcijom Sovjetskog Saveza (88:108 i 67:84), pa je doskorašnji strateg Bosne selektorski debi okončao osvajanjem drugog mesta na šampionatu našeg kontinenta.

Usledio je neočekivani Bošin odlazak sa klupe državnog tima. Nezadovoljan platom koju je dobijao od KSJ prihvatio je ponudu Juventus Kazerte i preselio se na Apenine. Ovaj tim sa juga Italije je najpre uveo u Prvu ligu Italije, da bi u sezoni 1985/1986 sa ekipom čija je prva zvezda bio Brazilac Oskar Šmit postao vicešampion na “čizmi”. Od 1986. do 1994. godine vodio je sastav tršćanskog Stefanela sa kojim je u poslednjoj sezoni dogurao do četvrtog mesta u italijanskom šampionatu.

Naredna stanica na trenerskom putu košarkaškog stručnjaka, koga je teško pogodio raspad voljene Jugoslavije i rat u njegovom Sarajevu, bila je Milano. Seo je na klupu Olimpije i u sezoni 1995/1996 doveo tim iz centra Lombardije, koga su predvodili Dejan Bodiroga i Gregor Fučka, do duple krune u Italiji. Nakon rastanka sa Milanezima Tanjević je jednu sezonu proveo u francuskom Limožu, da bi 1997. prihvatio ponudu Košarkaškog saveza Italije da preuzme vođenje reprezentacije Azura.

Sa ovom selekcijom je na Prvenstvu Evrope održanom 1999. u Francuskoj uspeo da ostvari ono što mu nije pošlo za rukom kao selektoru Plavih 18 godina ranije u Čehoslovačkoj. Italijani su najpre u polufinalu 2. jula 1999. godine savladali u Parizu reprezentaciju aktuelnog svetskog šampiona, SR Jugoslaviju (71:62), da bi narednog dana u meču za titulu pred njima poklekli i Španci (64:56). Tanjević se tako, dve decenije nakon podviga u Grenoblu, mogao pohvaliti time da je kao trener stajao na evropskom košarkaškom Olimpu i u klupskoj i u reprezentativnoj konkurenciji.

Nakon petog mesta Azura na olimpijskom turniru u Sidneju, okončao je posao selektora ove reprezentacije i vratio se u rodnu Crnu Goru. Pod njegovom komandom podgorička Budućnost je u sezoni 2000/2001 stigla do duple krune u tadašnjoj SR Jugoslaviji. Novi izazov pronašao je u Asvelu sa čijim igračima je 2002. godine poslavio uzimanje titule šampiona Francuske. Posle epizode u Virtusu, otišao je 2004. u Tursku gde će (sa jednogodišnjim pauzom) sve do 2013. voditi reprezentaciju ove zemlje ali i obavljati posao trenera Fenerbahčea. Sa klubom iz Istanbula je 2008. i 2010. postao prvak Turske, zaključivši tako zbirku osvojenih titula u nacionalnim šampionatima trijumfima u ligama pet različitih država (SFRJ, Italija, SRJ, Francuska, Turska).

Mada na ovom takmičenju nije osvojio trofej, drugo mesto Turaka na Mundobasketu, održanom 2010. u ovoj zemlji, za Bošu predstavlja jedan od najvećih uspeha u njegovoj dugoj trenerskoj karijeri. Iako suočen sa već spominjanim ozbiljnim zdravstvenim problemima vodio je svoje izabranike do senzacionalnog plasmana u finale. U dramatičnom polufinalnom susretu sa Srbijom koju su obeležile sporne sudijske odluke u korist domaćina, Turci su, zahvaljujući pogotku Tunčerija u poslednjoj sekundi, stigli do dragocene minimalne pobede (83:82). Tanjević se, jasno, tada nije složio sa tvrdnjama selektora Orlova Dušana Ivkovića da su arbitri oštetili njegovu reprezentaciju.

„Srbija je bila bolja 38 minuta, ali smo mi imali više sreće u završnici, jer akcija koju smo izveli nije uopšte bila planirana. Lopta je nekako došla do Tunčerija koji je to znao da iskoristi. Sve ostale utakmice smo dobili sa po 20 razlike, pa smo zaslužili i tu sreću u polufinalu”.

Iako je otišao u zasluženu trenersku penziju, ovaj Sarajlija rođen u Pljevljima i dalje prati i komentariše dešavanja u sportu kome je posvetio ceo radni vek. Ne skriva zabrinutost zbog stanja u kome se nalazi evropska košarka, a posebno basket na prostoru nekadašnje Jugoslavije gde u vremenu kada “vladaju tržište, novac, agenti, nema sistema, ni kontinuiteta”, odnosno mogućnosti da se “dugoročno stvara tim”. Stručnjak koji sebe naziva “čovekom starog kova” pripada jednom drugom, prohujalom romantičnom košarkaškim vremenu u kome je sebi obezbedio mesto među trenerskim legendama.

 

Koje je tvoje mišljenje o ovome?

Učestvuj u diskusiji ili pročitaj komentare

Pošalji komentar Pročitaj komentare (6)

Najčitanije vesti - Skener